De EFL Stichting riep teams van deskundigen uit de drie domeinen van ruimtelijk ontwerp, onderzoek en beleid op om te zoeken naar antwoorden op de vraag hoe we op rechtvaardige wijze kunnen vormgeven aan de klimaattransitie in onze leefomgeving.
Uitkomst en Slotevent 11 april
De teams tonen door middel van ontwerpend onderzoek en creatieve interventies de urgentie van rechtvaardigheid in ruimtelijke planning en moedigen een diepgaand debat aan over deze kwesties. De projecten benadrukken de groeiende waarde van ontwerpers in politieke en maatschappelijke contexten en stellen complexe vraagstukken over rechtvaardigheid aan de kaak, met als doel de toekomst hoopvol tegemoet te treden. Op 11 april 2024 vindt het slotevent plaats, waarbij de resultaten van de drie teams worden gepresenteerd en lessen over klimaatrechtvaardigheid worden getrokken. Er wordt met een selecte groep sleutelfiguren uit de wereld van beleid, kennis en ontwerp geflecteerd op de resultaten van anderhalf jaar ontwerpend onderzoek rondom het thema klimaatrechtvaardigheid. Wat is er nou echt nodig om het hanteerbaar te maken in relatie tot ruimtelijke opgaven? Hierna volgt een openbaar deel waarin de resultaten van de onderzoeken zelf centraal staan. De teams presenteren hun werk met verschillende presentatietechnieken en nemen gasten mee door het ongemak wat rechtvaardigheid soms met zich meebrengt.
Meld je hier aan voor het middagdeel!
Terugblik
In augustus 2022 was er een kick-off op het terrein van de Parade in Amsterdam, waar meer dan 50 geïnteresseerden elkaar hebben ontmoet. Informatie werd uitgewisseld en interessante discussies vonden plaats, en er werd natuurlijk ook even van de mogelijkheid gebruik gemaakt om in de zweefmolen te gaan. Het verslag van de bijeenkomst is geschreven door Marieke Berkers.
Uit alle inzendingen zijn de zes meest belovende geselecteerd door de jury. Zij hebben hun eerste ideeën voor het vervolgonderzoek live gepitcht op 19 januari 2023 in het Van Eesteren Museum. Drie teams zijn geselecteerd om de Open Oproep te vervolgen in een onderzoekstraject. Het juryrapport lees je hier.
Vervolg met de drie winnaars
De drie geselecteerde teams werken het onderzoeksvoorstel een jaar lang verder uit tot concrete voorstellen voor de fysieke leefomgeving. De projecten gaan over de belangrijkste middelen die schaars zullen worden: drinkwater, voedsel en een dak boven je hoofd.
Humanity on the move | Lena Knappers (stedenbouwer en onderzoeker), Bram van Ooijen, (stedenbouwer en onderzoeker, UFO urbanism), in samenwerking met VN jongerenvertegenwoordigers
De komende eeuw krijgen we te maken met verschillende klimaatcrises waardoor miljoenen mensen worden gedwongen hun thuis te verlaten. Humanity on the move onderzoekt hoe we dit grote vraagstuk op een rechtvaardige manier kunnen oplossen. Onder elke klimaatcrisis ligt namelijk sociale ongelijkheid en armoede.
Nederland Veganland | Berno Strootman (Strootman Landschapsarchitecten), Joran Lammers (Strootman Landschapsarchitecten/Universiteit Leiden), Jan Willem Erisman (Universiteit Leiden), Lisa Peters, (Strootman Landschapsarchitecten), Lotte Embregts (Strootman Landschapsarchitectenantropoloog).
Stel, het wordt in Nederland bij wet verboden om grond te gebruiken voor de productie van veevoer, vlees of zuivel. Het is ook verboden om veevoer te importeren. Wat heeft dat voor gevolgen op de ruimtelijke indeling van Nederland? Door met een ‘wat-als’ bril te kijken, wil Nederland Veganland tijdens dit project nieuwe inzichten krijgen die kunnen helpen bij een rechtvaardige klimaattransitie in Nederland.
Rechtvaardige Drinkwaterlandschappen | Hugo Schuitemaker (sociaal en systemisch ontwerper Design Innovation Group), Marieke Rietbergen (directeur Design Innovation Group), Merel Sas (design manager Innovation Group), Janne Brok (medeoprichter, directeur, Bureau WO), Ellen ter Gast (filosoof), Maartje Joosten (Stichting grondverbond), Anky Spanjers (programma manager, Vitens), Tom Bijkerk (strateeg, Vitens), Romeo Neuteboom Spijker (strategisch adviseur, Waterschap Vallei en Veluwe), Peter-Jan van Oene (Waterschap Vallei en Veluwe), Willemijn van Doorn-Hoekveld (klimaatjurist, Deltares), Gerda Lenselink (strateeg duurzaam land- en watermanagement, Deltares), Mark Niesten, (landschapsarchitect, Deltares).
Drinkbaar zoet water wordt extreem snel schaars. Hoe kan bij schaarste de winning van en toegang tot water rechtvaardig verlopen? En dus ook rechtvaardig voor landschap, natuur, water- en bodemsysteem, niet-menselijke waarden en toekomstige generaties? Dat is waar Rechtvaardig Drinkwaterlandschap zich op stort.
Expertsessie
In mei kwamen de teams samen om met drie experts het begrip klimaatrechtvaardigheid hanteerbaar te maken. Kees Vendrik is voorzitter van het Nationaal Klimaat Platform, dat de transitie naar een economie en samenleving zonder uitstoot van broeikasgassen wil versnellen door praktijkervaring van burgers, bedrijven en maatschappelijke instellingen te verbinden met beleid. Marc Davidson is hoogleraar aan de Radboud Universiteit, waar hij de ethiek van duurzaamheid en klimaatverandering onderzoekt. Fabi van Berkel is onderzoeker bij KWR Water Research Institute, waar zij zich bezighoudt meervoudige waardecreatie in het Resilience Management & Governance Team. In presentaties en gesprekken hielpen deze experts de teams verder op weg in hun projecten. Marieke Berkers schreef er dit artikel over.
Meer lezen?
Artikel: Hoopvolle scenario’s brengen de gevolgen van keuzes rondom schaarste en verdeling in beeld
Artikel: Expertsessie Groot denken, klein doen (juni 2023)
Artikel: Juryrapport pitches Ontwerpen aan een Klimaatrechtvaardige wereld (februari 2023)
Artikel: Oproepartikel Ontwerpen aan een Klimaatrechtvaardige wereld (juli 2022)
De voorstellen werden beoordeeld door de jury, die bestond uit: mr. Sandor Gaastra (DG Klimaat en Energie Ministerie EZK) en dr. Caroline Newton (fellow Van Eesteren leerstoel TU Delft). En de bestuursleden van de EFL Stichting: Mr. Huib van Eesteren (vertegenwoordiger van de familie van Eesteren en voorzitter van de jury), Ir. Hilde Blank (voorzitter EFL Stichting, stedenbouwkundige en directeur BVR adviseurs), Prof. dr. Edwin Buitelaar (onderzoeker gebieds- en vastgoedontwikkeling bij het Planbureau voor de Leefomgeving en bijzonder hoogleraar bij de Universiteit Utrecht), Catja Edens MA, (architectuurhistoricus, PhD-onderzoek Curatorial Research Collective TU Eindhoven), Harma Horlings MSc, (landschapsarchitect en werkzaam bij Staatsbosbeheer), Maarten van Poelgeest, (partner bij adviesbureau Andersson Elffers Felix en oud-wethouder Amsterdam) en dr. Leeke Reinders, (antropoloog bij de Chair van Urban Architecture TU Delft).