1 jaar Platform Ontwerp NL, een gesprek met Eric van der Kooi

Na de lancering op de eerste Dag van de Ontwerpkracht, in de zomer van 2022, is de pilot van Platform Ontwerp NL van start gegaan. Dit platform, een samenwerking tussen BNA, BNI, BNSP, NVTL, Vereniging Deltametropool en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit, is opgezet om de inzet van ontwerpkracht te bevorderen en ondersteunen tijdens de Grote Verbouwing van Nederland. Door kennis, netwerk en kritische reflectie te bieden wil het platform zich ontwikkelen tot het centrale aanspreekpunt voor de inzet van ontwerpkracht. Op 6 juli 2023 wordt door Platform Ontwerp NL de tweede Dag van de Ontwerpkracht georganiseerd, een mooi moment om Eric van der Kooij, bestuurslid BNSP en secretaris van de Stichting Ontwerp NL, een aantal vragen voor te leggen.  

 Het is nu bijna 1 jaar geleden dat het initiatief voor Platform Ontwerp NL werd genomen, tijdens de Dag van de Ontwerpkracht ’22. Kun je iets vertellen over hoe dit initiatief zich daarna vormde tot het Platform dat het nu is?  

Wat begon als een spontaan initiatief en een oproep heeft zich in een jaar tijd ontwikkeld tot een aanspreekpunt voor BZK. Hieruit is een Stichting Ontwerp NL voortgekomen die het mogelijk maakt om ontwerpend onderzoek uit te zetten onder professionals en waarin BZK ons subsidieert en wij verantwoordelijk zijn voor de selectie, de aansturing en de reflectie. Daarnaast hebben we, middels onafhankelijke experts, inhoudelijke reflectie georganiseerd op de ruimtelijke puzzels die nu in verschillende provincies worden uitgewerkt. En, tot slot organiseert het Platform nu de Dag van de Ontwerpkracht.   

Het Platform Ontwerp NL wordt gevormd door NVTL, BNSP, BNA, BNI, Koninklijke NL ingenieurs, Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en Vereniging Deltametropool. Missen jullie nog partijen in het platform en zo ja welke? Hoe zie je de samenhang met andere organisaties in het ruimtelijk domein bijvoorbeeld het College van Rijksadviseurs, het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, ClickNL en Platform 31?

Het Platform verenigt vooral de beroepsverenigingen van de inhoudelijke professies. We zien in de andere organisaties dan ook vooral sparringpartners en mogelijke samenwerkingsvormen. Het doel is niet om de dingen dubbel te doen, maar waar mogelijk elkaar te versterken.  

Zou het Platform Ontwerp NL wellicht ook de opmaat voor een mogelijke (kantoren-)fusie van de BNSP, NVTL met anderen kunnen zijn?

Daarvoor zijn we nu nog te verschillend, maar het is niet gezegd  dat een formele fusie beter is dan een vrijwillig samenwerkingsverband. Daarin krijg je vaak meer voor elkaar op die onderwerpen die je ook samen deelt. Daarin hebben we nog een wereld te winnen!  

Is het Platform Ontwerp NL in eerste instantie bedoeld om de expertise van organiserende partijen en hun leden (ontwerpers en bevorderaars van ruimtelijke kwaliteit) te ontsluiten en aan te bieden, of dient het primair de publieke zaak, namelijk het zo goed mogelijk bevorderen van ruimtelijke kwaliteit in de grote transities? Hoe open staat PONL voor het laten aansluiten van expertise buiten de leden van de deelnemende partijen?

Welke expertises zou dat dan moeten zijn? We hebben iedereen al aan boord van de interieurarchitecten tot en met de planologen. Het voordeel van een open Platform is wel dat als je het belang deelt en je kan iets brengen, dat het makkelijker is om aan te sluiten dan in een formele organisatie.  

Platform Ontwerp NL ambieert een centraal aanspreekpunt te zijn voor het stimuleren en ondersteunen van de inzet van ontwerpkracht in de grote nationale programma’s. Hoe zie je idealiter deze ondersteunende rol concreet vorm krijgen en heeft Platform Ontwerp NL daarnaast een eigen agenda?

Concreet hebben we dit al gedaan door een stichting op te richten die het uitvoerende werk voor overheden kan coördineren. Daarnaast wil het Platform vooral kennis delen en ontsluiten. Persoonlijk denk ik dat het goed zou zijn als onze rol en kennis in het maatschappelijk debat en de politieke besluitvorming wordt onderkend en benut.  

Met bovenstaande ambities lijkt Platform Ontwerp NL zich in eerste instantie te positioneren als Rijkspartner. Hoe verhoudt PONL zich ten opzichte van bijvoorbeeld de gebiedsprogramma’s. Mogen de provincies iets verwachten van Platform Ontwerp NL?

Zeker, wij kunnen dezelfde rol ook voor provincies vervullen. Er komt heel wat op de provincies af en de beleidslagen zijn vooral toetsend ingericht. Nu moeten we ruimtelijke puzzels ineens zelf gemaakt worden. Daar kan ontwerpend onderzoek een belangrijke bijdrage in leveren.  

De opgaven in het ruimtelijk domein worden naar de provincies in drie perspectieven verdeeld: (1) Perspectief voor landbouw en natuur, (2) Ordenende netwerken voor energie en (circulaire) economie’ en (3) Leefbare steden en regio’s. De doelen voor culturele identiteit en erfgoed, milieu, defensie en een gezonde en groene leefomgeving worden als overkoepelende thema’s gezien. Is de keuze om op deze verdeling aan de ruimtelijke ordening te werken ondersteunend aan de missie om ruimtelijke kwaliteit te borgen? Heeft dit invloed op de aanpak van Platform Ontwerp NL?

De logica om het zo te doen komt ook voort uit de wijze waarop de bestuurlijke besluitvorming is ingericht. Maar integrale besluitvorming zal meer vergen dan alleen daadkracht. Vanuit Platform Ontwerp NL willen we graag een bijdrage leveren aan de integraliteit van alle opgaven en de ruimtelijke dilemma’s en keuzes die daaruit voortkomen.  

Op donderdag 6 juli organiseert Platform Ontwerp NL de tweede dag van de Ontwerpkracht. Waarom moeten we daar massaal naar toe gaan? En voor wie is deze dag juist nu zo belangrijk?

A. Het is een dag vol inspiratie waarin de vanuit de inhoud gedreven wordt.
B. Het is leuk om elkaar te zien en het belang van ontwerpkracht te delen met elkaar.  

Als we in 2027 een persbericht maken van 5 jaar Platform OntwerpNL, wat zijn dan de absolute hoogtepunten geweest?

Ten eerste een publieke landelijke manifestatie waarin verbeeldingskracht heeft bijgedragen aan keuzes voor de lange termijn. Ten tweede een sterkere positie van ontwerpkracht in het maatschappelijk debat als vertalers van ruimtelijke keuzes en dilemma’s. En ten derde natuurlijk een Dag van de Ontwerpkracht die is uitgegroeid van 500 naar 1000 deelnemers waarvan de helft politici, ontwikkelaars en overige adviseurs zijn.

dit artikel werd gepubliceerd op Een gesprek met Eric van der Kooij | Federatie Ruimtelijke Kwaliteit, tekst: Dorien de Voogt, juni 2023