Parkeerplaats of park? Steden worstelen met de aanleg van meer groen

Komt er een appartementengebouw of een grasveld? Een betegelde parkeerplaats of een strook bomen? Steden worstelen met de aanleg van meer groen om weerbaarder te worden tegen klimaatverandering.

De Rekenkamer Utrecht deed onderzoek naar het groenbeleid van die gemeente. Conclusie: de ambitie om meer groen aan te leggen is groot, maar er is niet voldoende geld voor beschikbaar. Tot eenzelfde conclusie kwam vorige maand de Rekenkamer Rotterdam.

Mensen moeten eigenlijk allemaal minstens drie bomen zien vanuit hun woning.

John Boon, landschapsarchitect

Utrecht wil voor ieder huishouden minimaal 75 vierkante meter openbaar groen, zoals een park, planten en bomen. Maar in plaats van een toename zien onderzoekers juist een afname: van 68 vierkante meter naar 65,5 vierkante meter groen per huishouden.

"In de afgelopen zeven jaar nam het aantal huishoudens in Utrecht toe met ongeveer 7 procent", zegt Nanda 't Lam van de Rekenkamer. "Het groenoppervlak nam in die periode maar 2,5 procent toe. Dus per saldo kregen mensen minder groen in hun omgeving."

Wethouder Linda Voortman erkent dat de aanleg van parken en bomen de groei van de stad niet kan bijbenen. Voor de gemeente blijft het een dilemma. "Inwoners zijn vóór meer groen. Maar op het moment dat je zegt: het gaat wel ten koste van die parkeerplaats, krijg je een moeilijk gesprek met sommige mensen."

Goed voor je gezondheid

Groen heeft veel voordelen, weet 't Lam, die ook milieuwetenschapper is. "Er komen meer warme en droge zomers. Stenen vervangen door groen helpt om de stad koeler te maken en om water vast te houden. Daarmee bereik je dus ook gezondheidswinst."

Het patroon is voor veel steden hetzelfde, zegt landschapsarchitect John Boon van ingenieursbureau Arcadis: te weinig geld, gemeentelijke afdelingen die niet goed samenwerken. Ook kunnen belangen botsen, waarbij de ene afdeling in moet zetten op meer woningbouw terwijl een ander deel van de ambtenaren zich vooral bezighoudt met meer natuur.

Ook de volksaard zit niet mee. "We willen in Nederland grondgebonden woningen met allemaal een eigen tuin. Maar wil je echt groene steden bouwen, dan moeten we de lucht in. Dat hoeft geen toren te zijn van twintig etages, maar van vijf bijvoorbeeld met een groene binnentuin."

Het Java-eiland in Amsterdam

Als voorbeeld van een succesverhaal noemt Boon het Java-eiland in Amsterdam. "Het mooie daarvan is dat er veel mensen op één plek wonen en dat alles toch een groene uitstraling heeft. Iedere woning kijkt uit op grote binnentuinen waar het rustig is en je elkaar kunt ontmoeten."

Verschillende onderzoeken wijzen uit dat zicht op groen je gezondheid bevordert. Boon: "Eigenlijk zeggen we: mensen moeten allemaal minstens drie bomen zien vanuit hun woning. En groen stimuleert dat mensen lopen en fietsen."

Tegelijk is het belangrijk dat gemeenten realistische doelen stellen, zegt 't Lam van de Rekenkamer Utrecht. "Het kan niet zo zijn dat je maar verwachtingen blijft scheppen naar de inwoners over extra groen maar dat uiteindelijk niet gaat realiseren. Dat doet af aan het vertrouwen dat de mensen hebben in de overheid."

Toch is Utrecht niet van plan de ambities naar beneden te schroeven, zegt wethouder Voortman. Ze wil extra geld van de landelijke overheid. "We zitten financieel in zwaar vaarwater. Het Rijk wil graag dat er meer woningen komen, dan moet je ook zorgen dat er geld voor groene ruimte komt."